Jeep Wrangler TJ
Jak przygotować do terenu.
Jak powszechnie wiadomo, do wykonywania wszelkiego rodzaju modyfikacji i ulepszeń Jeep Wrangler TJ stanowi jeden z najwdzięczniejszych pojazdów. Tylu zaś ilu jest właścicieli tych samochodów, tyle jest na nie pomysłów. Czyje najlepsze ? W tym tekście prezentowałem kilka lat temu moje przemyślenia i wprowadzone zmiany.
Zakup
Gdy postanowiłem zakupić mojego Wranglera był to rok 2000. Przez kilka kolejnych lat użytkowany w terenie przeszedł wiele zmian. Dzięki niemu mogłem spędzić wiele miłych chwil, poznać wielu nowych przyjaciół. Wrangler zbliża ludzi…
Założenia
Bez odpowiedzenia sobie na pytanie czemu ma służyć dany samochód, nie możemy ani poczynić zakupu ani dokonać żadnej poważnej modyfikacji. Mój Wrangler początkowo miał służyć jako samochód rajdowy, w dalszej kolejności jako turystyczno-zlotowy. Wiele wprowadzonych zmian sprawiło, że powstał uniwersalny, który znakomicie sprawdza się w terenie a także równie dobrze prowadzi się po utwardzonej drodze.
Wygląd zewnętrzny
Starałem się zachować wygląd Wranglera jak najbardziej nie zmieniniony. Każdy chyba przyzna, że to jeden z najbardziej fotogenicznych pojazdów, dlatego ingerencja w blacharkę była minimalna. Nadwozie zachowało oryginalne stalowe poszycie blacharskie, a tylko jego elementy narożne, progi, oraz błotniki zostały usztywnione ryflowaną blachą aluminiową, dodatkowo pokrytą czarną farbą proszkową, aby nie świeciły się jak przysłowiowa choinka.
Samochód terenowy musi być przede wszystkim funkcjonalny, ale minimum estetyki też musi być zachowane. Każdy kto jeździ w terenie wie, że „orurowanie nie służy ozdobie”. W myśl tej zasady zmieniłem tradycyjne zderzaki na solidniejsze wykonane w całości z blachy nierdzewnej. Jest ona dużo sztywniejsza, dodatkowo nie poddaje się korozji. Zostały one zamontowane solidnie, można podłożyć pod nie podnośnik listwowy „hi-lift jacka” i podliftować auto w przypadku awarii.
Do zderzaków zamocowano oczkowe, solidne zaczepy holownicze. Dodatkowo przedni zderzak służy także jako łoże pod wyciągarkę Warna 9,5ti. Z progów świadomie zrezygnowałem, aby nie „przeszkadzały” w terenie, usztywniając te fabryczne blachą ryflowaną.
Montowanie dodatkowych mija się z celem w przypadku Wranglera – przy szeroko rozstawionych kołach, krótkim rozstawie osi ta część samochodu nigdy nie jest narażona na zniszczenie. Jak wielu pamięta przez wiele lat był fioletowy i łatwo rozpoznawalny, następnie został przemalowany na pomarańczowy. Pojazd posiadał twardy i miękki dach. Niska waga to jak wszyscy wiemy zaleta w terenie. Po wszystkich wprowadzonych modyfikacjach z płytami osłonowymi nadwozia i podwozia w wersji z miskim dachem pojazd ważył tylko około 1600 kg.
Koła
Początkowo zostały założone opony BFGoodrich a później Goodyear MTR rozmiarze 33×12,5R15. Taki rodzaj opony oraz j rozmiar stanowi kompromis pomiędzy jazdą po szosie i w terenie. Jest to opona o bieżniku dosyć agresywnym lecz na tyle zwartym, że można dzięki niej poruszać się w dosyć trudnym terenie i jednocześnie podróżować z dużymi prędkościami po szosie. Jest przy tym dość cicha. Wybrany rozmiar opony to również kompromis. Dzięki niemu uzyskaliśmy duży prześwit auta, a jego środek ciężkości nie został przeniesiony zbyt wysoko.
Całości dopełniły felgi stalowe Rock Crovler o szerokości 8 cali. Dzięki zastosowaniu takiej szerokości opony na feldze siadają dosyć mocno. Problem z łapaniem przysłowiowej gumy poprzez rozszczelnianie się został rozwiązany przez założenie dętek.
Wnętrze
Wnętrze zachowało swój pierwotny, funkcjonalny charakter. Pozostawiłem tradycyjne zegary, koło kierownicze. Z przodu w miejsce tradycyjnych pojawiły się fotele kubełkowe oraz pasy czteropunktowe, niezbędne przy poważnym potraktowaniu jazdy w terenie.
Tylna ławka, bo w przypadku Wranglera TJ trudno mówić o siedzeniach, pozostała na swoim miejscu i dalej mogę do niego zabierać komplet czterech pasażerów, natomiast wymontowałem z wszystkie dywaniki z uwagi na błoto, wodę itd. Teraz po powrocie z terenu wyciągam korki spustowe z podłogi i wlewam wodę do środka, a błoto sprawnie opuszcza wnętrze mojego auta. Ze względu na fakt, że Wrangler nie dysponuje zbyt licznymi schowkami, domontowałem na tylnych nadkolach i za tylnym oparciem zamykane na zamek plastikowe sakwy Bestopa. Mogę w nich przewozić mapy, drobny sprzęt itd. bez obawy o zamoczenie czy kradzież.
Silnik i przeniesienie napędu
W Jeepach Wranglerach TJ oferowane były dwa silniki benzynowe 4,0l oraz słabszy 2,5l. W naszym przypadku był zamontowany ten większy rzędowy sześciocylindrowy przez wielu uważany za jedyny słuszny. Prosty w konstrukcji odporny na trudy jazdy w terenie.
Silnik to jeden z najtrwalszych i najbardziej niezawodnych elementów we Wranglerze. Jest to bodaj jedna z najmocniejszych jednostek montowana do tego typu pojazdu. Silnik ten już przy 2800 obrotach dysponuje dosyć wysokim momentem obrotowym wynoszącym 300 Nm, zaś przy 4600 obrotach mocą 180 KM. Eksploatowany w ekstremalnych warunkach może nadmiernie się „zagrzewać”, dlatego zastosowałem dodatkową chłodniczkę oleju silnika.
Jeep Wrangler TJ. Pompa oleju silnikowego montowana jest przed filtrem oleju.
Wyloty powietrza dodatkowo chłodzą silnik, gdy wkleimy samochód w błoto.
Chłodnica oleju silnika znalazła swoje miejsce przed chłodnicą wody. Pompa wody wymieniona została na 25% wydajniejszą, a na masce znalazły się wyloty powietrza. Po kilkukrotnym wjechaniu do wody i gwałtownym schłodzeniu kolektor wylotowy popękał, dlatego zastosowałem nowy kolektor wydechowy Walkera. Posiada też niezależne mocowania do bloku silnika przy każdym kanale wylotowym. Jest on wydajniejszy sprawniej odprowadzane są spaliny, zwiększyła się też moc silnika. Pobór powietrza natomiast realizowany jest przez snorkel firmy Safari Snorkel, a powietrze jest filtrowane przez filtr sportowy K&N.
Sprzęgło Centerforce
Przeniesienie momentu z silnika na skrzynię w moim Wranglerze była dużą bolączką. Ciągle „paliło się sprzęgło”. Trwało to do chwili, gdy zostało wymienione na komplet (spręgło, łożysko, tarcza, docisk) firmy Centerforce, model dedykowany do rockcrawlingu Dual Friction Clutch Kits. To zakończyło problem. Główna różnica pomiędzy zwykłą tarczą znajduje się w materiale, z jakiego wykonana jest okładzina. Składa się ona z elementów spiekanych i stopu metalu kolorowego.
Skrzynia manualna
Napęd realizowany był dalej napęd realizowany jest przez tradycyjną pięciobiegową skrzynię biegów. Skrzynia manualna jest precyzyjniejsza w działaniu i lepiej sprawdza się w trudnym terenie, natomiast nie wybacza błędów i łatwo jest uszkodzić układ przeniesienia napędu.Do reduktora zamontowałem gotowy „kit” firmy Teraflex . Składa się na niego nowy wałek główny reduktora, nowy dekiel reduktora NP231 oraz wzmocniony tylny wał, przy którym zastosowano większe podwójne krzyżaki oraz mocniejszy wieloklin. Wszystko to jest konieczne, gdyż konwersja zawieszenia + 4 cale (około 10cm) sprawiła, że krótki seryjny wał zaczął pracować pod dużym kątem i doprowadził do uszkodzenia napędu.
Mosty
Przy tym zastosowałem nowe, wolniejsze przełożenia przekładni głównej 1: 3,73. Na przedniej osi znalazły się nowe, mocniejsze półosie wyposażone w przeguby wolnobieżne, a miejsce tradycyjnego kosza zajęła blokada Detroit Truetrac. Na tylnej osi znalazły miejsce grubsze półosie Superiora od Dany 44 oraz blokada Detroit Locker. Cały ten manewr się udał, gdyż na półosiach użyłem łożysk o większej średnicy.
Zawieszenie
Zawieszenie oraz mosty napędowe to bolączka wszystkich Jeepów TJ i nie tylko. Przy normalnej jeździe po szosie zastosowane fabryczne rozwiązania w zupełności wystarczają, jednak gdy podnosimy zawieszenie i zakładamy koła ponadwymiarowe 33-calowe, zwiększają się siły w układzie napędowym. Aby samochód był bezawaryjny i przyjął takie zmiany konieczna jest duża modyfikacja. Pracę rozpoczęliśmy od mostów. Obudowa mostów jeszcze przed wjechaniem w teren została wyposażona w nowe mocowania: wahaczy, amortyzatorów, drążka Panharda.
Obniżyłem przy tym jego mocowanie, aby zachować nastaw fabryczny. Wąsy zwrotnicy zostały także wzmocnione (ich wygięcie jest częstą przyczyną awarii gałek zwrotnicy).
Zamontowałem nowe, solidniejsze piasty zwrotnicy – obecnie są rozbieralne i ich awaria kończy się tylko wymianą łożysk. Całości zawieszenia dopełniły solidniejsze wahacze, wykonane na zamówienie dłuższe sprężyny Dick Cepek oraz dłuższe i utwardzone amortyzatory Bilsteina. Z przeodu pod zderzakiem znalazła się duża aluminiowa osłona drążków.
Zbiornik paliwa został dodatkowo zabezpieczony, a pod całym pojazdem zamontowane zostały ochronne osłony wykonane z solidnych blach.
Układ kierowniczy
Zmianie uległ też układ kierowniczy. Obecnie znajduje się we Wranglerze mocniejsza przekładnia AGR i wydajniejsza pompa bardziej precyzyjna, oraz mniej przegrzewająca się potrafiąca sprostać ponadwymiarowym oponom. Zadbałem też, aby zachować nastawy fabryczne układu drążków Panharda i kierowniczych, a co za tym idzie stały promień skrętu. Uzyskałem to dzięki obniżeniu górnego mocowania Panharda oraz zastosowaniu dłuższego wąsa przekładni kierowniczej. W celu zachowania poprawnej pracy układu kierowniczego oraz aby zbyt duże drgania nie były przekazywane na kierownicę, całości dopełnił solidniejszy amortyzator skrętu.
Układ hamulcowy
Seryjny układ hamulcowy w przypadku zastosowania dużych opon staje się niestety mało skuteczny. Dodatkowo oryginalnie stosowane hamulce bębnowe tylnej osi zapychają się w terenie błotem. Błoto dostaje się do wnętrza bębnów, szybkiemu zużyciu ulegają szczęki, inne wewnętrzne elementy korodują, a cały układ staje się mocno awaryjny, dlatego najlepiej sięgnąć po sprawdzone, solidne tarcze i je zamienić z bębnami. Najprościej jest kupić kompletny układ od wyższych modeli Jeepa, w których montowane były mosty Dana 35, wyposażane w tarcze hamulcowe. Oczywiście układ ABS w terenie to pomyłka, dlatego od początku został zdemontowany. Na półosiach brak pierścieni ABS. Wymontowałem też czujniki.
Elektryka i gadżety
Moduł sterowania zwany potocznie komputerem z komory silnika został przeniesiony do schowka podręcznego – i tak był z niego mały pożytek. Niewiele się w nim mieściło. Zwolnione miejsce zajął duży gabarytowo, a, co za tym idzie, duży pojemnościowo i dysponujący wysokim prądem rozruchu akumulator Optima.
Po montażu wydajnej wyciągarki Warn 9,5ti wystapiło większe zapotrzebowanie na prąd. Wymieniony został alternator na większy – idealnie pasuje 150-ampeowy od Chryslera Voyagera. Posiada takie samo mocowanie i tę samą wtyczkę. „Rozpoznaje” go też komputer. Pojawiły się też dodatkowe światła – z przodu przeciwmgielne (w nocy dają światło krótkie, ale mocno rozproszone) oraz Xenony dalekosiężne Helli. Dodatkowo zamontowałem lampę „roboczą” z tyłu pojazdu. Inne gadżety to radio CB, GPS Garmina, taśma, lina elastyczna, latarka, saperka, solidne rękawice, ale to nie wymaga komentarza.
Na koniec
„Budowa” samochodu nigdy się nie kończy. Zawsze znajdzie się coś, co jeszcze można ulepszyć i poprawić. Każdy właściciel ma przy tym własne pomysły na dotyczące przygotowania pojazdu. W naszym przypadku efektem pracy mechaników jest solidny, uniwersalny pojazd, posiadający dobre przyspieszenie. Jest w miarę komfortowy, na szosie może pędzić z prędkością 170 km/h i przede wszystkim jest bardzo dzielny w terenie – posiada ogromny wykrzyż, solidne hamulce, sprawny układ kierowniczy. Czego chcieć więcej? Ano zawsze da się coś wymyślić…
Autor i zdjęcia Grzegorz Surowiec