Kategoria: Wrangler

Tidżej, czyli True Jeep

Poszukując ponadczasowego pojazdu terenowego, pod uwagę będziemy musieli wziąć zakup Jeepa Wranglera TJ. W stosunku do poprzedników jego główna cecha to odmienne podejście do rozwiązań technicznych, zachowanie ponadprzeciętnej dzielności terenowej, a nade wszystko stylistycznie wyróżniające się nadwozie.

 

Produkcja Wranglera TJ ruszyła w kwietniu 1996 roku, jednak jako czas narodzin tego modelu przyjmuje się rok 1997. Decydując się na zakup tego modelu warto odnieść się do prekursorów TJ-a. Historia linii produktowej sięga 1941 roku, kiedy to pojawił się protoplasta marki, czyli słynny Willys. Wrangler jest w linii prostej kontynuatorem Willisa MB i następujących po nim cywilnych modeli o oznaczeniu CJ produkowanych w latach 1944-1986. Nazwa Wrangler pojawiła się wraz z modelem YJ w roku 1987, przy czym konstrukcyjnie pojazd był jednak wciąż powiązany z poprzednikami.

Pierwsze modele Wranglera TJ trafiły do sprzedaży w 1997 roku. Klienci od razu zauważyli, że w stosunku do poprzedniego modelu jest to spory krok naprzód. Na nowo zaprojektowano zawieszenie, kształt nadwozia, zaproponowano też bardziej cywilne wnętrze. Wyróżniający przy tym elementem  był kształt lamp przednich (wcześniejszy model ? Wrangler YJ ? miał kwadratowe lampy, natomiast opisywany TJ ? okrągłe).

Przez ponad 10 lat produkcji nie zaproponowano zbyt wielu odmian TJ-a. Jeżeli już jakieś się pojawiały, to najczęściej różniły się jedynie specyfikacją wyposażenia. Dopiero pod koniec produkcji powstały modele Rubicon i Unlimited, które zasadniczo odbiegały od podstawowej wersji.

Konstrukcja

Jeep Wrangler TJ ? podobnie jak jego poprzednicy ? opiera się na klasycznej konstrukcji ramowej, na której posadowiono nadwozie typu cabrio. W zależności od wersji pojazd mógł być przykryty dachem twardym, plastikowym lub miękkim, brezentowym.

W Polsce najczęściej spotykamy samochody o standardowym rozstawie osi (93 cale), wykonywanym od pierwszych lat produkcji. Znacznie rzadziej możemy spotkać zaproponowaną po 2003 roku wersję Rubicon ze wzmocnionymi napędami, nie częściej występuje wariant wydłużony  (rozstaw osi ? 103 cale) Unlimited lub Unlimited Rubicon.

Ze względu na rodzaj wyposażenia klientom proponowano trzy modele ? Sahara, czyli wariant bogato wyposażony (m.in. aluminiowe felgi, zestaw CD-audio) oraz Sport i X, czyli wersje nieco uboższe. Nie zabrakło również wariantu Off-road, który wyposażono w wyciągarkę. Ten model oferowano tylko w USA i Kanadzie. Pojazdy oznaczone symbolem SE to wersje ze słabszym silnikiem.

Standardowo, najcześciej  Wrangler TJ oferowany był  z „pełnymi” drzwiami, natomiast na rynku możemy spotkać też seryjnie konfigurowane niepełne drzwi (od góry częściowo  brezentowe), czyli tak zwane ?połówki?. Na przestrzeni kilku lat produkcji dostępne były także różne rozwiązania zderzaków i progów bocznych. Bogato rozwinięty rynek tuningowy sprawia, że możemy spotkać także wiele innych elementów karoserii.

Silniki

W modelu Wrangler TJ nigdy nie montowano silników diesla, od początku produkcji występowała tylko jednostka 2,5 oraz 4,0. Od roku 2003 silnik 2,5l zastąpiła nowa konstrukcja 2,4l.  Wyjątek stanowi wytwarzana w Egipcie licencyjna, krótka seria przeznaczona na Afrykę ? tylko w tych pojazdach montowano rzędowy motor diesla (VM).

Wracając do serii, silnik 2,5l to rzędowa, czterocylindrowa jednostka dająca moc ok. 120-140 KM w zależności od wersji. W roku 2003 motor został zastąpiony przez rozwiązanie nowej generacji ? rzędowy, czterocylindrowy silnik o pojemności 2,4 l. Nowa jednostka była  znacznie mniej łakoma na paliwo. Jednak najczęściej spotykanym rozwiązaniem jest czterolitrowy, sześciocylindrowy silnik rzędowy. Charakteryzuje się on dużą elastycznością oraz odpornością na przegrzania, topienia w wodzie, a w skrajnych przypadkach nawet na chwilowe braki oleju. Przy tak znacznej pojemności jest on w stanie osiągnąć wysoki moment obrotowy wynoszący około 300 Nm przy 2800 obr./min oraz dużą moc (w zależności od specyfikacji producent podaje wartość 170-190 KM). Ponadto motor sprawnie przyspiesza, lubi pracę na niskich obrotach, nie powodując zrywania przyczepności i charakteryzuje się niską awaryjnością. Właściwie nie ma z nim kłopotów. Jego prawidłowa eksploatacja pozwala na duże przebiegi, co bezsprzecznie jest najmocniejszą stroną samochodu. W przypadku tej jednostki w egzemplarzach po 2000 roku możemy spotkać nowy osprzęt silnika. Podstawowa zmiana, która nastąpiła to modyfikacja podania wysokiego napięcia na świece. Niestety wszystkie zalety tej jednostki okupione są wysokim zapotrzebowaniem na paliwo ? przy jeździe w terenie spalanie dochodzi do 30 l/100 km, przy czym na szosie Wrangler zadowala się już bardziej rozsądną ilością, spalając około 12 l/100 km.

Napęd

Napęd Jeepa Wranglera TJ, jak przystało na pojazd terenowy, został rozwiązany w sposób klasyczny. Na stałe moment przekazywany jest na tylne koła, natomiast przód dołączany jest na ?sztywno? przez kierowcę.

Od początku produkcji Wrangler był wyposażany w sztywny przedni most typu Dana 30 z otwartymi zwrotnicami i pojedynczym przegubem w kole. Z tyłu natomiast stosowano most Dana 35. Podzespoły te nie należą do mocnych stron pojazdu, gdyż ulegają licznym awariom, począwszy od drobnych wycieków, przez uszkodzenia krzyżaków półosi, na poważnych uszkodzeniach mechanizmów różnicowych kończąc.  Usterki nasilają się przy modyfikacjach i montażu ponadwymiarowych opon oraz przy sportowej jeździe w terenie.

W roku 2003 w modelu Rubicon pojawiły się wzmocnione rozwiązania. Zastosowano mocniejsze mosty Dana 44, które zastąpiły Dany 30 i Dany 35. Czterdziestki czwórki, nieprzypadkowo określane przez producenta jako heavy duty, charakteryzują się grubszymi półosiami i większymi mechanizmami różnicowymi w dyfrach, co czyni je bardziej trwałymi i odpornymi na zniszczenia mechaniczne. Ponadto w modelu Rubicon pojawiły się załączane przy niskim biegu skrzyni rozdzielczej mechaniczne blokady mechanizmów różnicowych Tru-Lock (dodatkowo w tylnym moście znajduje się też typowe LSD).

W TJ-cie z silnikiem 4,0 l zamontowano przełożenia 3,07, natomiast dla jednostki 2,5 przełożenie 3.73. Warto też wspomnieć, że bardzo niskie przełożenia znajdziemy w mostach Rubicona ? 4,10.

Skrzynia i reduktor

Zacznijmy od skrzyni redukcyjno-rozdzielczej. Tutaj sprawa jest prosta. We Wranglerze TJ możemy spotkać dwa modele różniące się przełożeniami. Wariant oznaczony symbolem NV231J występuje w zwykłych wersjach i posiada przełożenie niskie ? 2,72 ? natomiast reduktor NV2410R występuje tylko w wersji Rubicon o przełożeniu 4,10. Są to mocne podzespoły i tylko brak oleju lub dostanie się do środka wody może spowodować ich zniszczenie.

Lista skrzyń biegów, jakie możemy spotkać w TJ-ach jest dużo dłuższa. W przypadku skrzynek manualnych w pierwszych latach produkcji silnik 4.0 l był konfigurowany ze skrzynią AX-15 (silnik 2.5 l ze skrzynią AX5) odziedziczoną po poprzednim modelu ? YJ. Nie trwało to jednak zbyt długo i już od 1998 roku możemy spotkać skrzynie NV 3550, również pięciobiegowe. Przy czym skrzynka konfigurowana z mocnym silnikiem 4,0 l, a także z szybkimi przełożeniami dyferencjałów oraz dynamiczną jazdą doprowadzała do awarii sprzęgła.

Od roku 2005 Wrangler dostępny był też ze skrzynią 6-biegową o oznaczeniu NSG370. Jak przystało na pojazd amerykański, TJ-y dosyć często były wyposażane w automaty Chrysler 32RH stanowiące rozwinięcie solidnej skrzyni znanej z YJ-ta, czyli Chrysler 999 przy silniku 4.0 l i Chrysler 904 przy jednostce 2.5 l. W przypadku modelu Rubicon mamy do czynienia ze skrzynią Chrysler 42RLE.

Skrzynie biegów montowane w TJ-ach to bardzo solidne konstrukcje. Jedynie brak należytej eksploatacji tych podzespołów w postaci okresowej wymiany oleju i filtra, czy dostanie się wody lub uszkodzenia mechaniczne mogłą doprowadzić do ich awarii.

Pod autem

Zawieszenia Wranglera TJ są proste, w miarę komfortowe i niezawodne. Konstrukcja opiera się na czterech wzdłużnych wahaczach na każdej z osi, sprężynach, drążkach stabilizacyjnych oraz Panhardzie. Awarie w zawieszeniu mogą zdarzać się, gdy rozpoczniemy jego modyfikacje. W takiej sytuacji warto zadbać o solidne podzespoły.

Układ kierowniczy to tradycyjna przekładnia śruba-nakrętka z tłumikiem drgań skrętnych, wspomagana hydraulicznie. Za zatrzymanie pojazdu odpowiada układ dwuobwodowy diagonalny, wspomagany podciśnieniowo oraz tarcze wentylowane o średnicy 280 mm (przód) i bębny (tył). W wersji Rubicon tarcze występowały także na tylnej osi.

Wranglery wyposażone były standardowo w opony w rozmiarze 235/75 R15. Rubicon stanowił wyjątek ? tam pojawiły się gumy w rozmiarze 31 x 10,5 R15. Jednak na rynku wtórnym możemy spotkać TJ-ta z szerszymi lub wyższymi kołami.

Powszechnie zawieszenie w Jeepie uznawane jest za trwałe, pod warunkiem, że nie założymy ponadwymiarowych opon,  wtedy możemy spodziewać się wielu awarii.

Tuning

W przypadku Wranglera tuning to temat rzeka. Nie ma chyba innego pojazdu na świecie, do którego byłoby więcej możliwości tuningowych. Już samo nadwozie typu cabrio zostało odpowiednio zaprojektowane, przewidziano łatwy montaż i demontaż nadkoli oraz drzwi, a także duże, otwarte wnętrza kół. Tym samym możemy bardzo sprawnie wymienić poszycie dachu, zderzaki czy nadkola. Właściciel TJ-a może zdecydować się zarówno na miękki, jaki i twardy dach oraz wybrać jego kolor, konstrukcję, wielkość czy też kształt. Oferta firm ? Mopar, Bestop, Bushwacker ? jest imponująca. Podobnie możemy postąpić z wnętrzem  pojazdu i doposażyć je w półeczki czy schowki, np. korzystając z pomysłów np firmy Tuffy Products.

Co do mechaniki ? tutaj również mamy pełną dowolność. Możemy dobrać zestaw zawieszenia, który podniesie nasz pojazd o 2,4,6 czy 10 cali lub nieco go obniży. W katalogach Skyjackera i Fabtecha znajdziemy sporo ciekawych propozycji.

Również wzmocnienie układu napędowego nie stanowi problemu. Możemy sięgnąć do gotowych rozwiązań, np. Currie, Superior Axle, wzmocnione  sprzęgła Centerforce, blokady dyferencjałów Detroit Locker, ARB, wzmocnione skrzynie biegów Teraflex czy Atlas. Możliwości jest naprawdę dużo.

Ceny         

Ceny Jeepa Wranglera TJ utrzymują się na wysokim poziomie. Trudno jest znaleźć zadbany egzemplarz z przebiegiem poniżej 100 tys. km, co spowodowane jest małą podażą na rynku wtórnym. W praktyce rocznik nie ma znaczenia. Cena jest wypadkową stanu technicznego i modelu silnika. Zadbane auta mogą być wystawione nawet za 60 tys. zł, jednak średnio ceny wahają się w granicach 30-40 tys. zł. Co ciekawe na przestrzeni ostatnich lat się to nie zmienia, obserwujemy przy tym nawet lekki wzrost cen. Najbardziej pożądane są modele z silnikiem 4,0 l. Pojazdy z jednostkami 2,5 l i 2,4 l są dosyć niechętnie kupowane. Zdecydowanie słabsze osiągi przy podobnym zużyciu paliwa powodują, że cena auta jest relatywnie niższa niż przy mocniejszym silniku i może wynosić nawet poniżej 20 tys. zł.

Przed zakupem

Przed zakupem auta konieczna jest wizyta w wyspecjalizowanym warsztacie. Mała popularność Jeepa Wranglera TJ sprawia, że mechanicy nie mają doświadczenia z obsługą tych pojazdów. Zakup wersji amerykańskich nie powoduje zbytnich problemów, gdyż nie odbiegają one znacznie od wariantów europejskich. Nie należy przejmować się również tym, że kupujemy samochód firmowy, bo najczęściej TJ-y był po prostu kolejnymi samochodami prezesów i stały w garażach. Jeep Wrangler ze względu na małą funkcjonalność nie był użytkowany przez służby leśne czy wojsko.

Nie należy również bać się zakupu pojazdu używanego w terenie ani też zmodyfikowanego, pod warunkiem jednak, że jego stan techniczny jest bez zarzutu, a części tuningowe są elementami katalogowymi. Unikać należy egzemplarzy po poważnej kolizji. Profesjonalnie przeprowadzona naprawa, ze względu na ceny części zamiennych, jest droga i bardzo rzadko wykonywana.

Zakup TJ-ta powinien być przemyślany, gdyż właściwie nic rozsądnego nie przemawia za jego zakupem. Robiąc ekonomiczną analizę, nie trudno zauważyć, że ten pojazd jest drogi w zakupie oraz posiada ogromny, żarłoczny silnik benzynowy. Pod względem funkcjonalności ten Jeep również nie zachwyca ? właściwie nie posiada bagażnika, a zajęcie miejsca na tylnej ławce do najprostszych nie należy. Niskie osoby będą miały sporo problemów z wsiadaniem do samochodu, a te nieco tęższe z zajęciem miejsca w fotelu.

Wrangler TJ nie jest ani pojazdem użytkowym, ani sprawnym środkiem transportu. A jednak, gdy zasiądziemy za jego sterami, już nigdy nie będziemy chcieli z z niego wysiadać.

Jeep Wrangler TJ ? silniki

2.5

R4 OHC, 2 zawory na cylinder, 2 464 cm3, wtrysk sekwencyjny, wielopunktowym 92 kW (125 KM) przy 5 200 obr./min, 188 Nm przy 3 000 obr./min

4.0

6R OHV, typ Power Tech 4.0, 3 956 cm3, 2 zawory na cylinder, wtrysk sekwencyjnym wielopunktowy, 142 kW (190 KM) przy 4 600 obr./min, 319 Nm przy 3 200 obr./min

2.4

R4 DOHC, 4 zawory na cylinder, 2 429 cm3, wtrysk sekwencyjny, wielopunktowy, 110 kW (147 KM) przy 5 200 obr./min, 224 Nm przy 4 000 obr./min

Jeep Wrangler TJ ? historia modelu

1996 (kwiecień) ? z taśm produkcyjnych zjeżdżają pierwsze modele (tylko z silnikami 2,5)

1997 ? oficjalna premiera, silniki 2,5 l i 4,0 l

1997-1998 ? opcjonalnie Dana 44 z tyłu

1997-1998 ? pięciobiegowa ręczna skrzynia biegów (AX-15)

1999 ? nowa pięciobiegowa skrzynia ręczna (NV 3550)

2000 ? nowy osprzęt silnika 4,0 l

2003 ? wersja Rubicon, nowa skrzynia automatyczna (Chrysler 42RLE)

2003 ? nowy silnik 2,4 l

2004 (połowa roku) ? wersja Unlimited

2005 ? Unlimited Rubicon

2006 ? zakończenie produkcji

Autor: Grzegorz Surowiec, zdjęcia: producent, archiwum