Opony to najdroższe elementy eksploatacyjne pojazdu. Wymieniane ? w zależności od sposobu użytkowania ? co kilka, kilkanaście lub kilkadziesiąt tysięcy kilometrów stanowią o naszym bezpieczeństwie, dlatego muszą być w staranny sposób dobrane. A w tym pomogą oznaczenia, które się na ich znajdują.
1. Nazwa handlowa
Największy napis na oponie to oczywiście jej nazwa (w ogumieniu sportowym lub terenowym napis ten często pokryty jest białą farbą ? oznaczenie BLT). Wbrew pozorom nie jest ona jedynie zabiegiem marketingowym, gdyż w ostatnich latach doszło do konsolidacji marek i podziału na opony premium, średniej klasy i low budget. Nazwa jest więc pierwszym, ważnym wskaźnikiem stanowiącym o jakości i cenie opony.
2. Rozmiar
Na oponach zawsze znajduje się ich rozmiar. Powinniśmy jednak pamiętać, że jest to znak produktowy, który ? w zależności od producenta ? może nieznacznie odbiegać od realnego rozmiaru. Najczęściej spotkamy oznaczenia metryczne, np. 245/65 R17, lub ? co często zdarza się w przypadku dużych opon terenowych ? calowe, np. 33×12,5 R15. W metrycznych pierwsze cyfry odnoszą się do szerokości opony wyrażonej w milimetrach, kolejne określają jej profil (procent z szerokości opony). Oznaczenie 245/65 sygnalizuje, że szerokość opony to 245 mm, a wysokość profilu 245×0,65, czyli około 160 mm. Gdy w oznaczeniu nie występuje rozmiar profilu, przyjmuje się wartość 82. Kolejne dwie cyfry występujące po literze R, np. R15, są średnicą osadzenia wyrażoną w calach, czyli średnicą felgi, na jaką ma trafić opona. Troszkę inaczej sytuacja wygląda w przypadku oznaczeń calowych. Pierwsze cyfry określają średnicę opony wyrażoną w calach oraz jej szerokość (po znaku x). Cyfra występująca po literze R to ? podobnie jak w metrycznej rozmiarówce ? średnica odsadzenia. Warto wiedzieć, że litera R to skrót od radialna. Niezmiernie rzadko zdarza się, że zamiast litery R pojawia się ?-?, co oznacza oponę diagonalną.
3. Konstrukcja wewnętrzna
Opony oferowane w regularnej sprzedaży to radialne rozwiązania układu warstw wzmocnienia. W szczególnych przypadkach możemy spotkać gumy diagonalne. We wzmocnionych oponach terenowych producenci określają dodatkowo ilość warstw oraz materiał osnowy i opasania (np. sidewall pilies 3 polyester).
4. Indeks prędkości
Indeks prędkości umownie określany jest skrótem SI (speed index) i wyrażany kolejnymi literami alfabetu (od A1 do Y). Na oponach z bieżnikiem typu MT najczęściej znajduje się litera Q (160 km/h), a na ogumieniu szosowym litera H (210 km/h) lub V (240 km/h). Zaleca się, aby indeks prędkości był wyższy o 5-10% niż maksymalna prędkość rozwijana przez samochód ? nawet gdy jest to prędkość chwilowa. Oczywiście dopuszczalne jest stosowanie opon o niższym indeksie niż zaleca to producent pojazdu. Obecnie nie regulują tego żadne przepisy, należy jednak pamiętać o dostosowaniu odpowiedniej prędkości.
Tabela
Indeksy prędkości i oznaczenia opon samochodowych
Oznaczenie SI B C D E F G J K L M N P Q R S T H V W Y
Prędkość [km/h] 50 60 65 70 80 90 100 110 120 130 140 150 160 170 180 190 210 240 270 300
5. Ilość warstw nośnych
Na oponach amerykańskich lub tych przeznaczonych do pojazdów specjalnych możemy zauważyć oznaczenia informujące o warstwach uzbrojenia ? dotyczy to głównie opon diagonalnych stosowanych podczas rajdów i sporadycznie radialnych. Najczęściej spotykamy amerykańskie oznaczenia: LR (Load Range), SL (Standard Load) lub XL (Xtra Load). Natomiast na oponach europejskich pojawia się określenie PR (Ply Rating), informujące o liczbie warstw kordu karkasu.
Porównanie oznaczeń Ply Rating i Load Range (wg amerykańskich norm TRA)
Load Range A B C D E
Ply Rating (PR) 2 4 6 8 10
6. Indeks nośności
Indeks nośności zwykle podawany jest razem z indeksem prędkości, np. 105T, i określany kolejnymi liczbami. Dla SUV-ów i aut użytkowych istotne będą wartości powyżej liczby 90, do której przyporządkowana jest nośność 600 kg i wzwyż. Należy zwrócić uwagę, że indeks nośności ? z angielskiego LI (Load Index) ? określa nośność nominalną opony i zależy od ciśnienia nominalnego powietrza, co jest podporządkowane wielkości, rozmiarowi i budowie opony.
Tabela
Indeksy nośności i odpowiadające im wartości
LI Nośność [kg]
90 600
91 615
92 630
93 650
94 670
95 690
96 710
97 730
98 750
99 775
100 800
101 825
102 850
103 875
104 900
105 925
106 950
107 975
108 1000
109 1030
110 1060
111 1090
112 1120
113 1150
114 1180
115 1215
116 1250
117 1285
118 1320
119 1360
120 1400
121 1450
122 1500
123 1550
124 1600
125 1650
126 1700
126 1750
128 1800
129 1850
130 1900
7. Nośność i ciśnienie
Należy pamiętać, że nośność maksymalna jest uzależniona od ciśnienia. Każda opona ma określoną nominalną nośność dla określonego ciśnienia. Na oponach często podane są informacje dla pojedynczego lub podwójnego wykorzystania, np. w przypadku większych pickupów, które na tylnej osi mają po dwie opony na stronę (popularnie zwane bliźniakami). Parametr ten jest przedstawiany opisowo przy użyciu zdublowanych wartości wyrażonych w jednostkach europejskich i amerykańskich, np. Max load single 1 450 kg (3 195 lbs) dla 550 kPa (80 PSI) czy Max load dual 1 320 kg (2 910 lbs) dla 550 kPa (80 PSI).
8. Opony do pojazdów użytkowych
Na oponach znajdują się oznaczenia wskazujące, do jakiego pojazdu są one przeznaczone. Skrót LT (Light Truck), występujący przed rozmiarem, wskazuje, że mamy do czynienia z ogumieniem przeznaczonym do pickupów i lekkich pojazdów dostawczych. Natomiast oznaczenie RF (reinforced) informuje nas, że opona jest ponadstandardowo wzmocniona (oznaczenie nie jest tożsame z literą C ? commercial ? która określa ogumienie o wzmocnionej nośności). Na rynku można spotkać też opony przeznaczone dla zawodników (For Competition).
9. Kierunek toczenia
Na oponach kierunkowych znajduje się napis Rotation i strzałka określająca kierunek toczenia. Na ogumieniu niesymetrycznym znajdziemy natomiast napisy Inside (wewnątrz) lub Outside (zewnątrz) oraz Right lub Left ? określają one sposób montażu ogumienia.
10. Opony dętkowe i bezdętkowe
Obecnie na rynku najczęściej spotkamy opony bezdętkowe. Są one oznaczane napisem TUBELESS lub TL. Bardzo rzadko możemy trafić na ogumienie dętkowe (to oznaczone jest wyrażeniem TUBED TYPE lub skrótem TT). Przypominamy: zawsze należy stosować felgi odpowiednie dla danych opon.
11. Kod homologacji wg ECE
Każda opona użytkowana na terenie UE musi posiadać stosowną homologację potwierdzającą dopuszczenie do ruchu. Oznaczenie o tym informujące składa się z litery E lub e wpisanej w koło lub kwadrat. Tuż obok znajdują się cyfry określające kraj homologacji, np.e2 to Francja, oraz numer identyfikacyjny homologacji (ciąg cyfr). O dopuszczeniu do ruchu na terenie Stanów Zjednoczonych informuje napis DOT (Department Of Transport), za którym znajduje się zakodowany symbol fabryki.
12. Data produkcji
Datę produkcji określają trzy lub cztery cyfry: dwie pierwsze informują, w którym tygodniu opona została wyprodukowana, kolejna cyfra oraz trójkąt określają rok z lat dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia, a dwie kolejne wskazują na rok produkcji z obecnego stulecia, np. 339> to 33 tydzień 1999 roku, natomiast 1209 to 12 tydzień 2009 roku.
13. Zużycie bieżnika TWI
Minimalna głębokość bieżnika to 1,6 mm (miejsce pomiaru powinno być dokładnie określone). Do oznaczenia tego parametru producenci powszechnie stosują symbol TWI (Tread Wear Index).
14. Pora roku
Producenci nie stosują jednolitych oznaczeń określających, jaką porą roku dana opona może być użytkowana. Na ogumieniu całorocznym zwykle znajduje się napis All Weather lub All Season, natomiast na zimowych pojawia się symbol M+S lub M&S (Mud ? błoto, Snow ? śnieg). Opony zimowe mogą być też oznaczone symbolem śnieżynki wpisanej w kontur trzech górskich szczytów.
15. Inne oznaczenia
Przy indeksie Treadwear (trwałość) często pojawiają się oznaczenia określające wyrażoną w procentach odporność zużycia bieżnika, co porównywane jest do normatywnego wskaźnika. Tym samym opony zimowe posiadają wskaźnik 100-200, natomiast szosowe nawet 500. Zwykle opony terenowe MT lub AT posiadają wskaźnik 200-300.
Traction to parametr mówiący o przyczepności opony, określony literami A, B lub C (A oznacza najlepszą przyczepność). Parametr ten jest wyznaczany w trakcie prób hamowania na mokrej nawierzchni.
Temperature ? jak sama nazwa wskazuje ? określa dopuszczalną temperaturę pracy opony. Wskaźnik wyrażony jest literami A, B i C. Według normy amerykańskiej opona może rozgrzewać się tylko do wyznaczonej temperatury. Badania muszą odbywać się na stałym stanowisku testowym. Każda opona musi spełniać wymogi minimalne określone dla oznaczenia C.
Przelicznik jednostek
1 [Lbs] = 0,4536 [kg] (1 [kg]=2,205 [Lbs])
1 [inch]= 2,54 [cm]
1 [PSI]= 1 [Lbs/1 inch2]
1 [PSI]= 0,0689 [bar] (1 [bar] = 14,58 [PSI])
1 [Atm] (atmosfera fizyczna) = 1,01325 [bar]
1 [atm] (atmosfera techniczna) = 0,980665 [bar]
1 [atm] = 1 [kG/cm2]
Autor Grzegorz Surowiec