CJ-5 to najbardziej popularny i bodaj najdłużej produkowany model Jeepa jaki trafił do sprzedaży. Jego wyjątkowość polega na ponadczasowym wyglądzie, który został zaakceptowany i przypadł do gustu wielu nabywcom przez kolejne prawie 30 lat. Jeep ten był owocem pracy kolejnych właścicieli marki, Willysa, późniejszych modernizacji Kaisera oraz AMC.
Rys Historyczny
Pierwsze Jeepy CJ-5 pojawiły się w roku 1954, ale aby dobrze zrozumieć historię tego samochodu i jego ogromny sukces musimy cofnąć się do lat powojennych. W 1945 roku, zaraz po II wojnie światowej, firma Willys po niewielkich modernizacjach zmianach wprowadziła do sprzedaży cywilną wersję Jeepa ? CJ-2A. Od modelu militarnego odróżniały go większe reflektory oraz umiejscowienie koła zapasowego, które z tylnej klapy przeszło na bok pojazdu. W powojennej Ameryce ze stosunkowo niewielką siecią dróg, Willys jako samochód wielozadaniowy wpasował się znakomicie. Był reklamowany jako pojazd rolniczy, użytkowy, biznesowy i dla indywidualnego odbiorcy. Oferta szybko nakreśliła grupę odbiorców.
CJ-2A był produkowany przez cztery lata (co jak na modele Jeepa to bardzo krótki okres), w 1948 roku zastąpił go CJ- 3A. Na początku lat pięćdziesiątych Willys był na trzecim miejscu pod względem ilości produkowanych i sprzedawanych samochodów w Stanach Zjednoczonych. Tymczasem w 1953 roku firma Willys – Overland została kupiona przez Henryego J. Kaisera za niebagatelną kwotę 60 milionów dolarów. Tym samym ruszyła z mocnym wejściem era Kaiser Company.
Pierwszy był militarny M38 A1
Już w roku 1949 powstał prototyp pojazdu wojskowego X98. Niewiele o nim wiadomo, ale z szczątkowych informacji można wywnioskować, iż tył pojazdu zbliżony był do modelu CJ-2A, dysponował on rozstawem osi 81?, posiadał silnik ?Hurricane?, nową przednią okrągłą maskę, ale jeszcze płaskie przednie błotniki. W kolejnym roku powstał prototyp, który był tajemniczym brakującym ogniwem pomiędzy kolejnymi modelami CJ-4. Jak podają zachowane dokumenty powstało kilka modeli cywilnych CJ-4 (X151) i kilka wojskowych CJ-4M.
Wybuch wojny koreańskiej przyspieszył prace oraz sprawił, że po nieznacznych zmianach wdrożono do produkcji pojazd militarny. Oznaczenie projektowe MD zastąpiło M38 A1, wyróżniając go od poprzednika M38 czyli pojazdu bliźniaczego do CJ-3B. Wojna Koreańska zakończona rozejmem w 1953 roku, spowodowała koniec ogromnych zamówień na model M38 A1. Produkowany od 1951 roku na potrzeby armii amerykańskiej walczącej w Korei model przyszedł do cywila.
Debiut CJ-5
Model CJ-5 po raz pierwszy zjechał z taśmy produkcyjnej w 1954 r., a zaprezentowany został 11 października jako pojazd na rok modelowy 1955, z ceną poniżej 1500 dolarów. I tak rozpoczęła się historia CJ-5. Tak jak wspomnieliśmy wcześniej model bazował na podwoziu M38A1, jednak jego rama została nieznacznie zmodyfikowana, rozstaw osi wynosił 81?. Długość pojazdu miała 135? jak podają jedne źródła lub 138?, jak podają drugie. Nowy CJ-5 od wcześniejszych modeli Jeepa wyróżniał się doskonałymi proporcjami i nietuzinkową stylizacją.
Był większy od równocześnie zmodernizowanego i produkowanego modelu CJ-3B. Najistotniejsze różnice to niedzielona przednia szyba nadwozia, koło zapasowe na prawym tylnym błotniku, a tylna klapa była bliźniaczo podobna do modeli CJ-2 i CJ-3. Zmiany zaszły też we wnętrzu. CJ-5 otrzymał lepsze pokrycie siedzeń i wygodniejsze fotele, tylna ławka była demontowana tworząc dodatkowo przestrzeń ładunkową. Instalacja elektryczna również została przeprojektowana, w miejsce 24V rozwiązania zastosowano 6V.
Początkowo na wyposażeniu CJ-5 był czterocylindrowy Hurricane o pojemności 2199 cm3 i mocy 72 KM, współpracujący z trzybiegową skrzynią manualną Warner T90 i reduktorem dwubiegowym Spicer Dana 18. Sztywne mosty zawieszone były na resorach piórowych, z przodu montowano Dana 25, a z tyłu Dana 44. Koła stanowiły stalowe felgi 15? z oponami o rozmiarze 6,85 oraz 16? z oponami o rozmiarze 6,00. W pierwszych modelach występowały hamulce bębnowe, oczywiście trudno było marzyć o wspomaganiu, podobnie jak i w układzie kierowniczym.
Pierwsze zmiany lat 60.
Pierwsze zmiany pojawiły się dopiero na początku lat sześćdziesiątych, a wraz z nimi silnik diesla. Montowana w latach 1961-69 jednostka to czterocylindrowy górnozaworowy Perkins, o pojemności 3 150 cm3, mocy 62 KM przy 3000 obr/min.
W latach 1961-63 produkowana była bogata, elegancka wersja Jeepa – Tuxedo Park, z pakietami wyposażenia I,II,III, a potem też Tuxedo Park Mark IV (1964-1969). Czwórka wyróżniała się znacznie bogatszym wykończeniem ? chromowanymi zderzakami, lusterkami, kołpakami kół oraz białym nadwoziem. W 1964 zmianom uległo wnętrze pojazdu, pojawiła się zmodernizowana przestrzeń bagażowa i kierunkowskazy, przekonstruowano ramę bagażnika oraz przetłoczenia blacharskie. W 1965 roku na zamówienie dostępne były kubełkowe fotele (od 1966 roku przy konfiguracji z silnikiem V6 były one w standardowym wyposażeniu). Tuxedo Park Mark IV nie cieszył się zbytnią popularnością, nabywców znalazło jedynie 7 394 klientów.
W 1966 roku pojawił się* pierwszy silnik sześciocylindrowy o dużej mocy 160 KM, pojemności 3 680 cm3 . Pochodząca od Buicka jednostka ochrzczona została ?Dauntless? – ?nieustraszony?, od nazwy bombowca zwiadowczego. Wraz z nowym silnikiem pojawiły się też mocniejsze rozwiązania napędowe ? skrzynia trzybiegowa Dana T86, a potem wzmocniona T14 i czterobiegowa T98. W 1969 roku z okazji piętnastolecia modelu wprowadzono do sprzedaży Limited Edition 462.
W ciągu 16 lat rządów Kaisera, powstały zakłady produkcyjne w 30 krajach, a pojazdy Jeep były sprzedawane w ponad 150 krajach.
Lata 70. – nowy właściciel
Na początku 1970 roku firmę Kaiser przejął American Motors Corporation, rozpoczynając nowy etap w historii Jeepa. Dziś zapewne mówilibyśmy o nowej generacji CJ-5, gdyż przygotowany w 1971 roku i zaprezentowany jako model 1972 Jeep był w zasadzie całkowicie nowym pojazdem. Nowy właściciel wprowadził nowe silniki, zrezygnowano z ?Hurricane’a? i ?Dauntless? V6. W miejsce rzędowej czwórki pojawiła się rzędowa szóstka AMC 232 o pojemności 3 800 cm3 i mocy 100 KM. Jednostka ta cechowała się doskonałą pracą przy niskich obrotach, czyli znakomicie nadawała się do pojazdu terenowego. Opcjonalnie od 1972 roku oferowano silniki o zwiększonym, dłuższym skoku tłoka – AMC 258, pojemności 4 230 cm3 i mocy 112 KM. Dla tych, dla których i to było mało, zaoferowano pierwszy w tym modelu silnik V8 AMC 304, o pojemności 4 980 cm3 i mocy 150 KM. Zastąpił on V6 ?Dauntless?.
Dłuższe silniki wymusiły wydłużenia komory silnika, co na zewnątrz uwidoczniło się dłuższą maską ? optymalną dla wielbicieli marki. Powiększono tym samym rozstaw osi do 84”. Modernizacji uległ też układ przeniesienia napędu, w ofercie pojawiły się nowe skrzynie biegów: trzybiegowa T-14 oraz opcjonalnie czterobiegowa T18, konfigurowane z silnikami rzędowymi; i T-15 dla modeli z silnikiem V8. Wprowadzono też nową skrzynię rozdzielczą Dana 20 oraz nowe mosty ? przedni Dana 30 i tylny Dana 44. Standardem stały się koła 15?, piórowe resory, przekładnia kierownicza typu śruba-nakrętka, z kulkami obiegowymi oraz z opcją hydraulicznego wspomagania. Zbiornik paliwa został przeniesiony pod podłogę bagażnika, a wlew paliwa przeniesiono pod prawą lampę tylną. Pozostawiono przetłoczenia blach na boku pojazdu imitujące wlew paliwa. Na stałe w opcji pojawił się też hardtop.
Kolejne zmiany przyszły w latach 1975-77, po równoległym wprowadzeniu do produkcji modelu CJ-7. Dotyczyły one głównie układu napędowego, modyfikacji uległa rama, tylny most AMC 20 stał się standardem, podobnie jak i trzybiegowa skrzynia T-150. Z przodu pojawiły się hamulce tarczowe (dostępne w opcji). Rok 1978 dla Jeepa CJ-5 był najlepszych w historii pod względem sprzedaży, jak podają statystyki ogółem bramy fabryk opuszczało 600 sztuk modeli Jeepa dziennie.
Modele specjalne
W latach siedemdziesiątych powstało wiele modeli specjalnych. Pierwszy pojawił się już w roku 1970 – Renegade ( na podstawie modelu Limited Edition 462) oraz Renegade II w roku 1971. Modele te bazowały jeszcze na silniku V6 Dauntless i były wyposażone w pałąk bezpieczeństwa, aluminiowe felgi, LSD tylnego mostu i wiele chromowanych elementów. Nabywców znalazło 600 sztuk pojazdu. W kolejnych latach Renegade otrzymał silnik V8 304, LSD tylnego mostu. Jego produkcja zakończyła się w 1983 roku.
Inny ważny model to Super Jeep z silnikiem 4,2 l z roku 1973, w którym po raz pierwszy pojawiły się gumowe poszerzenia błotników. W nadkolach znalazły miejsce koła dużych rozmiarów. Do historii przeszedł też Golden Eagle, produkowany w latach 1976-1983 i oferowany jako najbardziej luksusowy model CJ5. Orzeł był oferowany z silnikiem 5,0l V8, hamulcami tarczowymi i sportowymi fotelami. Na dwudziestopięciolecie CJ5, przygotowano wersję ?Silver Anniversary?. Na bazie CJ-5 produkowano też CJ-6 jako wydłużoną wersję, DJ ?Dispatcher? – pojazd użytkowy, Jeepstera model typowo osobowy oraz kilka innych modeli.
Wygaszanie produkcji
Początek lat osiemdziesiątych to powolny koniec produkcji tego modelu. Zadecydowały względy ekologiczne i finansowe, klienci przesiadali się na CJ-7 lub znacznie bardziej luksusowego Cherokeego czy Wagoneera. Już w 1978 obniżono moc silnika V8, ze 150 KM do 130, a w roku 1980 pojawił się jeszcze słabszy 125 KM. W 1979 zakończono produkcję modelu z silnikiem 3,8 l. Ostatnie lata CJ-5 to standardowy silnik Pontiaca – GM 151 o pojemności 2 475 cm3 i mocy 82 KM, konfigurowany z czterobiegowymi skrzyniami SR-4 i T-4, oraz rzędowy sześciocylindrowy 4,2 l z czterobiegową T-176 firmy Tremec. Do tego wprowadzono Reduktor Dana 300, skądinąd bardzo udane rozwiązanie. Wreszcie w roku 1983, po prawie trzydziestu latach, zakończono produkcję CJ-5 z wynikiem 603 303 sztuki.
Autor: Grzegorz Surowiec, Zdjęcia: autor, Jeep
Modele specjalne
1961-1963 Tuxedo Park I,II,III
1965-1968 Tuxedo Park Mark IV
1969 Limited Editin 462
1970 Renegade
1971 Renegade II
1972-1983 Renegade V8
1973 Super Jeep
1977-1983 Golden Eagle
1979 Silver Anniversary
Jeep CJ-5 – silniki
134 „Hurricane” – (1954-1971) 4-cyl., benzynowy, 2199 cm3, 72 KM
192 Perkins – (1961-1969) 4-cyl., diesel, OHV, 3150 cm3, 62 KM
225 V6 „Dauntless” (1966-1971) – 6-cyl., benzynowy, OHV, 3680 cm3, 160 KM
232 AMC – (1972-1979) 6-cyl., benzynowy, OHV, 3800 cm3, 100 KM
258 AMC – (1972-1983) 6-cyl., benzynowy, OHV, 4230 cm3, OHV, 110-115 KM
304 V8 AMC – (1972-1980) 8-cyl., benzynowy, OHV, 4980 cm3, 125-150 KM
151 GM Iron Duke- (1980-1983) 4-cyl., benzynowy, OHV, 2475 cm3, 82 KM
Jeep CJ5 i pochodne – produkcja:
CJ4, CJ4M – bd
CJ5 (1954-1983) – 603303 szt.
CJ6 (1955-1981) – 50172 szt.
DJ5 i DJ5 „Dispatcher” (1965-1982) – bd
MD M38 A1 (1952-1958 (71)) 101488 szt. (+18543 szt.)
MDA M170 (1954-64) ok. 6500 szt.
CJ5 ?Mechanical Mule? – 4618 szt.
Jeepster C101/C104 Commando (1966-1973) – 77573 szt.
M 606 A2/A3 (1968-1972) – bd
